Şarkı formunu ihya ederek bunun zirvesine çıkan Hacı Arif Bey, şarkı denilince akla ilk gelen en büyük isimdir. Asıl adı Mehmed Ârif’dir. Türk mûsıkîsinde romantik dönemi başlatan besteci olmuştur. 1831 yılında Eyüp’te doğdu. Babası Eyüp Şer’i mahkemesi kâtibi Ebubekir Efendi’dir.

Sübyan mektebinde okuduğu sıralarda sesinin güzelliği dikkati çekti. Burada kendisinden 6 yaş büyük olan Zekâî Efendi’den (Zekâî Dede) mûsıkî dersleri almaya başladı. Daha sonra Zekâî Efendi’nin aracılığıyla Dede Efendi’nin meclisine girdi ve Dede Efendi’nin öğrencisi, Zekâî Efendi’nin hocası olan Eyyûbî Mehmed Bey’den meşke başladı. İlk Okulu bitirdikten sonra, 1844 yılında 13 yaşında iken Mehmed Bey’in aracılığıyla Savunma Bakanlığı’nın bir dairesine kâtip olarak girdi. Sesinin güzelliğini haber alan Sultan Abdülmecid, kendisini Mızıkay-ı Hümâyûn’a aldırdı. Evvelce Mehmed Bey’den 30 fasıl geçen Arif Bey burada da hoca bestekâr Hâşim Bey’den çok yararlandı bir hayli de eser meşk etti. Zekâsı, nezâketi, terbiyesi ve kabiliyeti ile padişahın ilgisini çeken Arif Bey, 20 yaşına gelmeden mabeyne girdi ve (Kurenalık) mertebesine kadar yükseldi. Aynı zamanda Harem-i Hümâyûn’da bazı cariyelere mûsıkî hocalığı yapan kudretli sanatkârın ölümüne kadar devam edecek olan fırtınalı hayatı başlamış oldu.

54 yaşında, tam olgunluk çağında iken 28 Haziran 1885 günü, Mızıkay-ı Hümâyûn’un bir odasında öğrencilerine ders verirken kalp krizi geçirerek öldü. Beşiktaş’ta Yahya Efendi Mezarlığı’na gömüldü. 1000′e yakın bestesi olan bestekârın bu gün elimizde 368 şarkısı, 8 dinî eseri ve bir de büyük formda din dışı eseri bulunmaktadır. Bir gece misafir olduğu yalıda sabaha kadar hiç uyumaması ve 7 tane karcığar şarkı bestelemesi bestekârlıktaki dehasının nişanesidir. Ayrıca Sultan Aziz’in kendisine verdiği bir güfteyi de 7 ayrı şarkı halinde bestelemiştir. Kürdî’li-Hicazkâr makamı ve müsemmen usûlü de Hacı Arif Bey tarafından tertip edilmiştir.

Arif Bey yumuşak ve tatlı sesiyle, mükemmel okuyuş üslubuyla, falsosuz ve sağlam perde basışlarıyla parlak bir hanende olarak da ünlüydü. Hayatı fırtınalarla geçen, tam olgunluk çağında, verimli çağında hayata veda eden dahî bestekâr, Şevki Bey, Şeyh Mustafa Servet Efendi, Kanunî Mehmed Bey, Leon HANCIYAN, Zâti ARCA gibi çok kıymetli müzisyen bestekârlara hocalık etmiştir.